Çoğunlukla tavuk ve hindilerde rastlanan Salmonella gallinarum gram (-) bakterisi, akut ve kronik seyirler ile, genellikle damızlık ve yumurtacı sürülerde verim düşüklüğüne sebep olan bakteriyel bir hastalıktır. Tavuklar hastalığa daha duyarlıdır. Ayrıca kahverengi yumurtacılar beyaz yumurtacılara göre duyarlılık da ön sıradadır. 12 haftalık ve daha ergin olan tavuklarda bu hastalığa rastlanır. 2-3 gün içinde ortaya çıkar ve %10-%50 ölüm oranı ile sonuçlanır.
HASTALIĞIN BULAŞMASI
Etken ile bulaşık yem, su, dışkı bulaşmaya neden olduğu gibi yumurta kanalı veya yumurtalıkta olan enfeksiyonlar sırasında yumurta yolu ile damızlıktan civcivlere de geçer. Etkenle bulaşık olan kirli yumurtalar kuluçka makinelerinde embriyo ölümüne neden olur. Hasta olanlar ve bakteriyi taşıyanlar yumurta ve gaita ile etkeni etrafa yayarlar.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ
Zayıflama, iştahsızlık, durgunluk, tüylerde kabarma, aşırı su tüketimi, sarı-yeşil ishal, ibik ve sakalda morarma, yüksek ateş tavuk tifosu belirtileridir, hayvanlarda verim kaybı ve ölüm ile sonuçlanır. Otopsi sonucu görülen belirtiler ise dalak ve karaciğerde büyüme, yumurta folikülleri üzerinde gerçekleşmiş olan kanamalar, böbreklerde kanama ve büyümedir.
TEDAVİ
Yapılan test sonuçlarına göre antibiyotik uygulaması başlatılır. Hastalığın belirtileri görüldüğünde sürüden ayrılarak veterinere götürülmelidir. Gerekirse aşı veya canlı aşı uygulaması da yapılabilir. Ayrıca bağışıklığı destekleyen ürünler de tercih edilmelidir.KORUNMA YÖNTEMLERİ
2-3 ay etkisini gösteren canlı aşı uygulanabilir. Fowl Typhoid hastalığından korunmanın en etkili yolu temizliğe dayalıdır. Kuluçka makinelerinin temiz ve dezenfekte edilmiş şekilde tutulması, içerisine konacak olan yumurtaların temizlenmesi, ana ve civciv makineleri, yumurta toplama kapları - depolama yerleri, civciv kutu ve civciv kapları her zaman temiz ve dezenfekte edilmiş biçimde tutulmalıdır.
Hastalığı atmış olan hayvanlar ömürleri boyunca virüs taşıyıcısı olarak kalırlar ve kendi yumurtalarından oluşan civcivlere bulaştırma ortanı yüksektir. Bunların yanı sıra tavuk tifosu etkeni kolera, pullorum, stafilakok ve kolibasillozis enfeksiyonları ile karışabilir. Kesin tanı için laboratuvarda etkenin tanınması gerekmektedir.
